Boek 96: Kant en het Rode Jurkje

Schrijver: Lamta Berrada Berca

Jaar van publicatie: 2017

Uitg. De Geus, Amsterdam/Oxfam Novib, Den Haag

Vert. Eva Wissenburg

Oorspr. titel: Kant et la petite robe rouge

123 blz.

Het denken over de teksten in dit boekje duurde langer dan het lezen er van.
Een weesmeisje in Afrika wordt door haar grootmoeder uitgehuwelijkt aan een man, die haar mee op reis zou nemen en haar laten zien waar hij woonde. Zodra ze getrouwd zijn, krijgt ze een allesverhullende burka aan en haar man zal de enige zijn die haar in de toekomst zal zien. Ze voelt zich gevangen in die zwarte tent.
Als ze in een kleine modezaak een rood jurkje ziet, verlangt ze daarnaar: ze wil het aantrekken, dragen, zichzelf laten zien en zich mooi voelen als ze het draagt. Voor haar wordt het jurkje een symbool voor de vrijheid om te doen, wat ze zelf wil. Het is een filosofisch sprookje over emancipatie.
Het tweede deel van het boek bevat teksten van schrijvers uit de tijd van De Verlichting: Molière, Voltaire, Montesquieu, Kant (de Kant uit de titel: De jonge vrouw uit het verhaal vindt een boek van zijn hand). Het zijn fragmenten uit literaire werken over de emancipatie, gelijkheid en vrijheid van vrouwen. Onvoorstelbaar, dat zoveel jaren geleden mensen (vooral mannen) dit opschreven. Onvoorstelbaar ook, dat er, in sommige gevallen, weinig veranderd is.
Zoals gezegd: stof tot nadenken.

Boek 95: Moet kunnen

Schrijver: Herman Pleij
Jaar van publicatie: 2014
Uitg. Prometheus, Bert Bakker, Amsterdam
274 blz.

Bestaat De Nederlander? Dat is de vraag, die Pleij, en met hem vele anderen, zich stelt. De schrijver citeert vele buitenlandse schrijvers uit  het verleden. Ze geven hun mening over de Nederlander en de Nederlandse mentaliteit uit hun tijd. Vaak is die niet positief: Nederlanders zijn gierig, drinken te veel, zijn gulzige eters, het zijn botteriken.
Dit imago is in veel gevallen aan de Nederlander blijven hangen.
Pleij probeert ook de positieve kanten van ons volk te belichten. We zijn ondernemend, sluiten compromissen: als het maar in ons belang is. Op die manier is veel bereikt en is ons land tot de meest welvarende ter wereld geworden. Uit noodzaak zijn we zo geworden: we moesten strijden tegen de elementen en tegen andere volkeren. Vluchtelingen uit andere landen kwamen naar ons land, werden hier opgenomen en voegden hun gebruiken aan de onze toe - voor zover de Nederlander daar belang bij had, natuurlijk. Dat laatste blijft belangrijk: 'Moet kunnen' is het wachtwoord voor hen die dat belang zien of voelen.

Boek 94: De geur van sterfelijkheid

Schrijver: Simon Beckett
Jaar van publicatie: 2006
Uitg. Luitingh-Sjthoff
Vert. Annoesjka Oostindiër
Oorspr. titel: The Chemistry of Death (Delacorte Press)
David Hunter #1

In heel duidelijke taal beschrijft Beckett wat er gebeurt met een lichaam in ontbinding. Dat begint al op de eerste bladzijde, wanneer de maden bijna van de bladzijden springen. Beetje luguber, maar de hoofdpersoon, David Hunter, huisarts in een klein Engels dorp, blijkt vroeger forensisch antropoloog geweest te zijn. Hij helpt de politie bij het oplossen van de moord, die is gepleegd.
De dorpelingen merken, dat hij vaak afwezig is in de artsenpraktijk en denken, dat hij gearresteerd is. Als vreemdeling was hij toch al verdacht en nu is dat helemaal het geval. David is naar het platteland gevlucht, omdat zijn vrouw en dochtertje zijn omgekomen. Plotseling was hij zich af gaan vragen, waar ze nu waren. Wat er was gebeurd met het leven in hen. Zijn werk als forensisch expert kon hij niet meer uitvoeren.
Met tegenzin helpt hij dan ook steeds vaker de politie, nadat er allerlei vreemde dingen in het dorp zijn gebeurd. Iedereen wordt verdacht. De artsenpraktijk wordt intussen toch weer gerund door Henry, de eigenlijke huisarts van het dorp, die een ongeluk heeft gehad, waarbij hij invalide is geworden en waarbij ook zijn vrouw is omgekomen.
De dorpsonderwijzeres is ook gevlucht uit de stad. Ook zij heeft vervelende ervaringen gehad in de stad. David en Jenny voelen zich tot elkaar aangetrokken.
De spanning in het boek wordt langzaam maar zeker heel knap opgevoerd. David lijkt steeds meer bij de gebeurtenissen betrokken te worden. Als Jenny verdwijnt stijgt de spanning helemaal. David gaat alleen op onderzoek uit, want de politie ziet niet genoeg aanwijzingen om tot actie over te gaan.
De persoon David wordt steeds meer uitgewerkt. In het begin is hij de wat stuntelige nieuwe huisarts, maar hij blijkt veel meer te zijn dan dat. Hij verzet zich tegen het uitvoeren van zijn oude vak, maar laat zich toch overhalen.
De achterdocht van de wat bekrompen dorpsgemeenschap is tastbaar. De ontknoping komt als een verrassing.
Ik ben benieuwd naar deel twee.

Boek 93: Vrienden voor het leven

Schrijver: Astrid Harrewijn
Jaar van publicatie: 2017
Uitg. Boekerij
320 blz.

Het gevaar bestaat, dat je na het beluisteren van een luisterboek vergeet, het als gelezen in te voeren en aan te geven wat je er van vond en eventueel ook waarom. Dat is jammer, want ik grijp daar later vaak op terug, wanneer ik wil zien, wat ik van een bepaalde schrijver al heb gelezen.
In dit derde deel uit de serie van Astrid Harrewijn over drie vrienden, die samen in Amsterdam een huis bewonen, en waar klusjesman Gijs ook veelvuldig aanwezig is, speelt Kiki de hoofdrol. Joost en Noor gingen haar voor in deel 1 en 2. In die delen kwam Kiki niet zo erg uit de verf: ze was altijd op reis, liet zich weinig gelegen leggen aan de dingen, waar Noor, haar zus, zich druk om maakte. Noor zocht haar ouders op, Kiki had daar tijd nog aandacht voor. Ze gedroeg zich oppervlakkig en geldbelust. Ook met normen en waarden had ze niet veel op. Ze had haar 'weekendjongens', met wie ze vaak en luidruchtig seks bedreef. Als ze te moe werd van al haar drukte, gebruikte ze drugs.
Kiki is in dit deel nog wel dezelfde persoon, maar Gijs en een nieuwe huurder, tevens een vriend van hem, ontfermen zich over haar. Ze heeft zich in de nesten gewerkt en een Russische crimineel zit achter haar aan. Ze duikt onder in een verslavingskliniek in Drenthe. Daar ontmoet ze mensen, met wie ze onverwacht een klik voelt. Even onverwacht zijn de schilderijen, die tijdens de therapie gemaakt worden. Kiki stuurt ze naar een bevriende galeriehouder en die biedt ze te koop aan.
Voor Kiki is de therapie ook niet helemaal vergeefs: ze leert inzien, dat ze zichzelf voorbij aan het lopen was. Ze gaat in op het aanbod een galerie over te nemen in Amsterdam. Ook behartigt ze de belangen van een Deense kunstenaar in Amsterdam en ze begint een relatie met hem. Dit deel was wat minder geloofwaardig: Kiki, die na al die losse relaties plotseling vastigheid wil met zo'n reusachtige Viking? Zijn plannen bevallen haar ook al niet: hij wil al het werk, dat hij de komende weken gaat maken, weggeven.
Ze maakt ruzie met Gijs, die jaloers lijkt te zijn op de Deen, maar zich terugtrekt. Als de Deen toch niet zo betrouwbaar blijkt te zijn, heeft Harrewijn nog een paar verrassende wendingen in petto.
Leuke, ontspannende lectuur, waarin de kunstwereld geen prettige wereld blijkt te zijn. Het zal niet de bedoeling van de schrijfster geweest te zijn dat over te brengen, maar alle drie boeken gaven geen rooskleurig beeld van die wereld. De musea waar Joost en Noor werkten, die slecht geleid werden en waar haat en nijd heersten, de criminele toestanden, waarin Kiki verzeild raakt - niet aantrekkelijk. Veel gebakken lucht en veel te veel belang, gehecht aan veel te veel geld en aanzien.

Boek 92: De cursus omgaan met teleurstellingen gaat wederom niet door.

Schrijver: Herman Finkers
Jaar van publicatie: 2012
Uitg. Thomas Rap

Dit boek kwam tot mij als luisterboek. Herman Finkers leest zelf voor en dat geeft er een extra dimensie aan. Zes en een half uur genieten van alle flauwe grappen en van de wat diepzinnigere overpeinzingen. Ze vlogen om.

Boek 91: De geniale vriendin

Schrijver: Elena Ferrante

Jaar van publicatie: 2013

Uitg. Wereldbibliotheek bv.

Vert. Marieke van Laake

Oorspr. titel: L'amica geniale (2011, Dal Mondo, Rome)

Het kostte moeite dit boek vol ellende te lezen. Na alle lovende berichten viel het tegen. Het is beslist goed geschreven, de personages zie je voor je, maar dan vooral als in een Italiaanse film. Daar moet je ook van houden. Het geschreeuw en de agressie spat van de bladzijden. Net als de competitieve levenshouding, overal wordt een wedstrijd van gemaakt. Het begint al op de lagere school: wie is de beste? Er worden door de leerkrachten zelfs lijsten van bijgehouden, de besten worden geprezen, de wat mindere leerlingen moeten zich in het leven maar met hun vuisten, hun geschreeuw of hun geld vooruit werken. Het moet vreselijk zijn om in zo'n omgeving op te groeien.
De vriendinnen Elena en Lila voeren zelfs strijd met elkaar, al doen ze dat niet bewust. Vooral Elena wil beter zijn dan Lila, maar meestal lukt dat net niet. Toch mag Elena verder studeren, ze mag zelfs naar het gymnasium: daarvoor had ze nog nooit van het schooltype gehoord. Lila blijft werken in de schoenmakerij van haar vader en haar broer.
Lila probeert Elena bij te blijven. Ze leent zoveel boeken als ze kan van de openbare bibliotheek.
De puberteit is vol verwarrende elementen. Maar hier komt de starre mentaliteit van de ouders bij, de gebruiken waarbij meisjes zich nauwelijks met jongens mogen bemoeien en liefst met 'een goede partij' moeten thuiskomen (dus met een jongen met geld, want dat verschaft aanzien in deze wijk). Al heel vroeg vinden 'verlovingen' plaats. Het meisje wordt min of meer het bezit van een jongen.
Hoe ontworstel je jezelf aan zo'n mentaliteit? Vecht je jezelf er uit of onderwerp je je aan de heersende gebruiken? Dat is het dilemma waar de vriendinnen voor komen te staan. Aan het einde kan je je afvragen, wie van de twee nu eigenlijk de geniale vriendin is.
Weinig geloofwaardig was de wereldvreemdheid van de meisjes. Hebben de docenten van de school nu echt nooit over kranten en tijdschriften gesproken? Elena had er nog nooit van gehoord. Hebben zij nooit iets verteld over de wereld buiten de wijk van Napels waar het verhaal zich afspeelt? En de nadruk op macht en geld was onplezierig om te lezen, hoe reëel aanwezig die in zo'n omgeving ook mag zijn.

Boek 90: Eleanor Oliphant is completely Fine

Schrijver: Gail Honeyman

Jaar van publicatie: 2017

Uitg. Harper Collins Publishers

Het gaat buitengewoon goed met Eleanor Oliphant. Zodra je deze titel leest ga je twijfelen aan het waarheidsgehalte van deze bewering. De afgebrande lucifers op de mooi uitgevoerde cover en de oningevulde kruiswoordpuzzel op de schutbladen roepen dezelfde vraag op.

Eleanor is een vrouw van dertig jaar. Ze woont alleen in een kleine woning, werkt op de financiële administratie van een ontwerpbureau. Haar collega’s vinden haar vreemd, ze drijven achter haar rug de spot met haar Ze draagt altijd dezelfde kleren en schoenen, degelijk en goed te onderhouden. Ze houdt zich aan gewoonten, waarvan ze niet afwijkt. In haar lunchpauzes eet ze altijd hetzelfde en maakt ze de kruiswoordpuzzel in de krant, ’s avonds kijkt ze televisie, vergezeld door een fles wodka. Haar huis houdt ze smetteloos schoon, ze krijgt alleen bezoek van de meteropnemer en twee keer per jaar van een maatschappelijk werkster.
 Sociale vaardigheden heeft Eleanor niet of nauwelijks. Haar moeder heeft haar goede omgangsvormen geleerd, zelf heeft Eleanor  gestudeerd en gebruikt overal wetenschappelijke termen voor. Ze verklaart dingen, legt uit, maar voert geen gesprek
Dan ontmoet ze Raymond. Hij is nieuw op de IT afdeling. Eleanor vindt niet dat hij er goed uitziet, maar hij is volslagen onbelangrijk, net als alle andere personen in haar omgeving. Toch zal hij degene zijn, die zorgt voor een omslag in het bestaan van Eleanor. Hij heeft aandacht voor haar, luistert naar haar en leert haar om de mensen om haar heen ook meer aandacht te geven.
Wekelijks voert Eleanor een telefoontje met  haar moeder. Daarna heeft ze de wodka meer nodig dan anders. Ze krijgt dan ook de meest vreselijke dingen naar haar hoofd geslingerd. Er lijkt iets vreemds te zijn aan die telefoontjes en aan die moeder.
Eleanor gaat naar het concert van haar favoriete zanger. Hoewel hij haar niet kent zal ze hem even aan de haak slaan. Ze is zo wereldvreemd, dat ze er zeker van is, dat dat haar gaat lukken. Als hij haar niet eens opmerkt, stort ze in. Ze grijpt nog steviger naar de fles. Gelukkig komt de zachtmoedige Raymond haar weer redden. Hij zoekt haar op en zorgt voor haar. Eindelijk begrijpt hij, wat Eleanor vroeger heeft moeten doormaken. Raymond moedigt Eleanor aan om professionele hulp te zoeken. Het is moeilijk voor haar. Er zijn dingen waarover ze nog altijd onmogelijk kan praten. Toch weet hij haar te overtuigen. Ze treft een goede therapeut en komt langzaam uit het dal. Als ze terugkeert op haar kantoor, blijken haar collega’s blij te zijn met haar terugkeer. Ze doen aardig tegen haar, maar ze heeft nog zo weinig zelfvertrouwen, dat ze ook hier weer even ondersteboven van is. Ze wordt er echter ook gelukkig van. Ontroerend..

Het is moeilijk met droge ogen te lezen hoe het haar vergaat. De puzzel van haar verleden wordt stukje bij beetje opgelost, de puzzel van haar toekomst eveneens. Het is ontroerend, welke kleine dingen haar uit haar grote eenzaamheid halen: haar hand, die door twee handen worden vastgegrepen bij een afscheid, een hand op haar schouder, een aai over haar wang: ze heeft zoiets niet eerder gevoeld. Zo droevig.
In eerste instantie lijkt Eleanor licht autistisch, maar als je doorleest dringt langzaam door, dat er in haar verleden zulke traumatische dingen zijn gebeurd, dat ze zich afgekeerd heeft van anderen. Ze vertrouwt niemand en probeert deze houding te compenseren door zich verheven te voelen boven ieder ander.
Het is moeilijk om het boek weg te leggen: je blijft lezen om te weten te komen, wat zich al die jaren geleden heeft afgespeeld, hoe die grote eenzaamheid kon ontstaan. Welke rol speelt of speelde de moeder? Kleine aanwijzingen in het verhaal maken de oplossing van puzzel steeds completer.
Het eind is toch nog verrassend. De toekomstpuzzel is niet helemaal voltooid, maar er is hoop.
Een geweldig debuut van deze Schotse schrijfster, vol  humor, waarbij heel dicht onder de lach de traan verborgen zit.

Boek 89: Tussen zussen

Schrijver: Cathy Kelly
Jaar van publicatie: 2017
Uitg. Meulenhoff Boekerij BV., Amsterdam
Vert. Annemie de Vries
Oorspr. titel: Between Sisters (Orion Publishing Ltd, 2015)

De zussen Cassie en Coco zijn opgegroeid zonder moeder. Moeder was alcoholiste en veroorzaakte een auto ongeluk, met haar twee dochtertjes in de auto. Zij had ook toen gedronken. Haar man en schoonmoeder wijzen haar de deur. Er wordt nooit meer iets van haar vernomen.
Cassie, zeven jaar ouder dan Coco, heeft herinneringen aan haar moeder. Ze herinnert zich haar geur vooral. Ze heeft zich altijd over het jongere zusje ontfermd en is buitengewoon zorgzaam. Alles wil ze zo goed mogelijk doen. Ze is getrouwd, heeft twee kinderen, een zware baan en een schoonmoeder die teveel tijd van haar man opeist. Cassie is altijd moe, heeft de neiging om naar de fles te grijpen als het haar teveel wordt.
Coco leeft wat makkelijker. Ze was nog maar een baby toen haar moeder hen verliet. Ze heeft een winkeltje in vintage spullen. Ze is ongetrouwd, gaat veel om met haar hartsvriendin Jo en diens dochtertje Fiona.
De meisjes zijn opgevoed door hun grootmoeder Pearl, die hun nu ook nog altijd helpt waar ze kan.
Toch kan ze niet voorkomen dat beide meisjes verlatingsangst voelen: hun moeder is immers weggegaan, zonder nog ooit naar hen om te kijken? Als de man van Cassie lijkt te kiezen voor zijn moeder, als Jo ziek wordt, slaat die verlatingsangst in volle hevigheid toe. 
Het boek begint met de opnamen van een televisieprogramma. Lang blijft onduidelijk, waarom dat is. Wie is die Elsa, de bekende tv-persoonlijkheid en psychotherapeut?
Dit soort raadselachtigheden maken, dat je blijft lezen. De stijl waarin geschreven is, vond ik prettig. Vrij korte hoofdstukken, met vaak een wisselend perspectief, volgen elkaar op. De personages waren geloofwaardig en goed uitgewerkt. De thema's verlatingsangst en schuldgevoel zijn invoelend en duidelijk beschreven.
Een fijn boek

Boek 88: Maigret en het lijk bij de sluis

Schrijver: Georges Simenon
Jaar van publicatie: 1931 (deze editie 1961)
Uitg. A.W. Bruna & zoon, Utrecht (Zwarte Beertjes 345)
Vert. Halbo C. Kool
Oorspr. titel Le charretier de la Providence

Simenon hield van schepen. In dit tweede deel van de serie met Maigret in de hoofdrol, beschrijft hij de scheepvaart op de Marne, met alle sluizen en alle verschillende soorten schepen. Het boek werd geschreven in 1931, een tijd, waarin veel schepen werden voortbewogen door paarden, langs een jaagpad. Er waren ook enkele motoraken en een enkel jacht.
In de stal bij de sluis in Dizy wordt onder het stro het lichaam van een vrouw gevonden. Ze blijkt de echtgenote te zijn van de eigenaar van het jacht de Southern Cross. Hij reageert vrij ongeïnteresseerd op haar dood. Maigret wordt ingeschakeld. Ook hier wordt het tijdsverschil heel duidelijk: alles duurt heel lang: Maigret moet zich, net als anderen, verplaatsen met een geleende fiets. Telefoneren gaat moeizaam. Het duurt heel lang, voor informatie beschikbaar is. 
Desondanks is het weer prettig lezen, als je ervan houdt om een rustig voortkabbelend verhaal te lezen, met weliswaar heel veel namen, die moeilijk uit elkaar te houden zijn, maar met een goed opgebouwd verhaal en een spannend plot, met een onverwacht einde.

Ik had het Franse boek eerder dan het Nederlandse, maar had geen idee wat een charretier kon zijn. De Providence is een door paarden aangedreven schip. Die schepen hadden soms eigen paarden en een eigen scheepsjager, soms werd een jager met paarden ingehuurd. De Providence had een eigen jager, Jean. Hij is de charretier uit de titel.

Boek 87: S is for Silence

Schrijver: Sue Grafton
Jaar van publicatie: 2005
Uitg. Penguin Books Ltd
Kinsey Millhone #19

In deel 19 van de serie moet Kinsey onderzoeken, waar de vrouw bleef, die twintig jaar geleden spoorloos van de aardbodem verdween. De dochter van de vrouw, Daisy, roept haar hulp in. Ze kan niet goed leven met de gedachte, dat haar moeder haar zomaar in de steek liet. Kinsey wil haar niet teleurstellen, maar ziet niet echt verlangend uit, naar zo'n oude zaak. Toch gaat ze op onderzoek uit.
Violet Sullivan stond niet goed bekend in de kleine plaats waar ze woonde. Foley, haar man al evenmin. Hij dronk te veel en mishandelde zijn vrouw. Iedereen was verbaasd toen hij haar plotseling een prachtige nieuwe auto gaf, nadat hij haar weer eens zo geslagen had, dat ze onder de blauwe plekken zat. Haar dochtertje Daisy was zeven jaar. Ze zag haar moeder voor het laatst, toen die, keurig uitgedost, wegging voor een avondje uit. De oppas, Liza Mellincamp, zou, zoals zo vaak, op haar passen. Dit was in 1953, nu, in 1986,gaat Kinsey op zoek. Niemand lijkt veel te willen zeggen of iets te weten, maar op de bekende Kinsey-manier blijft ze gesprekken voeren met iedereen die ooit iets met Violet te maken had, of haar in de nabijgelegen bar ontmoette. Langzaam maar zeker, nadat er diverse verdachten lijken te zijn, blijven er steeds minder. Totdat er één overblijft. Zoals gewoonlijk loopt Kinsey met al haar gevraag, gevaar, maar tja - deel 20 t/m 26 moeten ook nog volgen, dus vrees niet: Kinsey komt er weer levend af. Natuurlijk werkt ze ook in dit boek vaak in haar apartementje bij haar geliefde huisbaas en jogt ze langs het strand.
Een van de betere delen van de serie - altijd prettige lectuur.