Jaar van publicatie: 2002
Uitg.: De Arbeiderspers Vertaling: Paul Beers
Oorspronkelijke titel: Die Vertreibung aus der Hölle
Oorspr. uitg.Suhrkamp, Frankfurt am Main, 2001
De historicus Victor, uit Wenen, gaat naar een reunie van zijn middelbare school. Het eindexamen is vijfentwintig jaar geleden. Hij heeft geen goede herinneringen aan de school en aan zijn leerkrachten zowel als aan de leerlingen.
Tijdens het diner confronteert hij zijn oude leraren met hun nazi-verleden. Ze zijn beledigd en vertrekken, net als de meesten van de oud-leerlingen.
Victor blijft achter, samen met Hildegund.
Wat volgt is het verhaal van Victor, van zijn Joodse familieleden, en van de overeenkomsten die hij ziet tussen zijn levensloop en die van de in de zeventiende eeuw levende Portugese jood Menasseh.
Als kind moest die uit Portugal vluchten, samen met zijn ouders en zijn zusje. Zij komen terecht in Amsterdam. Een drukke en welvarende stad. Prachtig beschreven. Ook het Joodse leven in die dagen. Interessant. Menasseh wordt voor het eerst van zijn leven niet geplaagd door onderdrukking en vervolging. Toch is hij niet gelukkig. Het verleden drukt zijn stempel op alles wat voor hem volgt.
Dat geldt ook voor Victor. Hij wordt opgevoed door zijn grootouders, die hun eigen verleden meedragen: jood zijn in de nazi-tijd. Vervolging en onderdrukking.
Victor groeit op in vrijheid - hoewel: zijn ouders willen of kunnen geen tijd of aandacht aan hem schenken, zijn grootouders willen wel, maar kunnen eigenlijk evenmin. Victor moet naar kostschool, waar ander leerlingen hem treiteren.
Vooral de vorm die de schrijver heeft gebruikt, maakt, dat het lezen van het boek een bijzondere ervaring is.
Hoofdstukken gebruikt hij niet. Het verhaal springt van de ene hoofdpersoon naar de andere, zodat de overeenkomsten duidelijk te zien zijn. Deze overgangen volgen elkaar steeds sneller op, wat een beetje hijgerige sfeer oproept. Soms zelfs verandert de hoofdpersoon halverwege een zin.
Toch is het nooit moeilijk te begrijpen.
Het is geen eenvoudig boek. Er staan veel filosofische en religieuze verwijzingen in. Wanneer Menasseh leraar wordt van de veelbelovende Spinoza, stelt deze moeilijke vragen, die ook Menasseh weer aan het denken zetten.
Victor noch Menasseh bereiken de top. Beiden blijven min of meer ontgoocheld achter.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten