Jaar van publicatie: 2011
Uitg. Boekerij, Amsterdam
Vert. Machteld Jansen
Oorspr. titel The Absolutist (Doubleday, London, 2011)
Witte veer - dat was de naam die een gewetensbezwaarde kreeg in WO I. Het is ook de naam, die dit boek in de Nederlandse vertaling kreeg. Ik las de Engelse versie op mijn Kindle, waar het al een paar jaar op stond, en in het Nederlands, omdat ik het meenam uit de bibliotheek, voor ik wist, dat dit het hetzelfde boek was. Een absolutist was een totaalweigeraar, dus iemand die niets met de oorlogsvoering te maken wilde hebben. Dienstweigeraars weigerden doorgaans te vechten, maar deden wel alternatieve dienst, zoals gewonden verzorgen, brancards dragen enz.
Een witte veer stond voor alles wat een stoer soldaat, die voor volk en vaderland vocht, minachtte. Hij was laf en liet anderen voor hem het zware werk opknappen.
De lezer mag kiezen wie hier de witte veer is. Er zijn een paar mogelijkheden om uit te kiezen. Tegelijkertijd mag je ook kiezen of lafheid wel een goed gekozen kenmerk was voor deze mensen, die hele pelotons soldaten trotseerden voor hun idealen. Of die stoere krijgers wel zo heldhaftig waren met hun achterbakse pesterijen.
Het blijft niet bij gewetensbezwaren wat het voeren van oorlog betreft. In een mannenomgeving kan het voorkomen, dat twee mannen iets meer dan vriendschap voor elkaar voelen. Dat was in die tijd absoluut niet acceptabel. Jongens die zelfs alleen de schijn hiervan tegen zich hadden, werden zonder pardon het huis uitgezet en als paria behandeld. Jongens die dergelijke gevoelens bij zichzelf opmerkten, deden er alles aan om ze te ontkennen en te bestrijden.
Tristan, zoon van een slager in Londen, neemt dienst als hij nog maar zeventien jaar oud is. Hij gaat naar Aldershot, waar hij klaargestoomd zal worden tot recruut. De oorlog kent zoveel gesneuvelden, dat steeds meer nieuwe soldaten nodig zijn. De lichting van Tristan telt twintig jongens. Hij sluit vriendschap met een van hen, Will.
Wolf heeft dienst geweigerd. Zijn zaak zal spoedig voorkomen, maar intussen is hij wel verplicht de opleiding te volgen. Op de dag dat zijn bezwaar wordt aangenomen en hij niet uitgezonden zal worden naar Frankrijk, wordt hij dood aangetroffen. Het lijkt geen ongeluk te zijn. De agressie en het gepest zijn eenvoudig wat geëscaleerd, zoals dat heet. Er volgen geen sancties.
De ellende van de loopgravenoorlog wordt beschreven op een manier, dat je de kou voelt en het verdriet om al het geleden leed. En om de zinloosheid ervan. Maar een oorlogsmachine die op gang is gekomen, staat niet zomaar stil. Dat ervaren Tristan en Will. De laatste komt om, Tristan brengt de brieven van zijn zus naar Norwich, waar ze woont. Hij vertelt haar over de laatste uren van haar broer. En over het geheim, dat hij met zich meedraagt en waarmee hij moet zien te overleven.
Aangrijpend.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten