Boek 40: Waar wij ooit liepen

Schrijver: Kjell Westö
Uitgeverij De Geus

Jaar van verschijning: 2008

Vertaling: Clementine Luijten

Oorspronkelijke titel: Där vi en gång gått

Motto: Roman over een stad en over onze wil boven het maaiveld uit te komen.

Voor we naar Finland gingen zocht ik naar boeken, die me wat meer over dit land konden vertellen. Die waren echter maar moeilijk (niet) te vinden. Nu lag dit boek in de bibliotheek, het was een uitgave van De Geus, waarvan ik de boeken bijna zonder na te denken meeneem, omdat ze bijna altijd de moeite waard zijn, dus dit boek ging mee naar huis.

Het is het verhaal van de stad Helsinki, maar omdat de schrijver een van de Zweedstalige Finnen is, gaat het over Helsingfors, de Zweedse naam voor dezelfde stad. Hiermee had ik gelijk een probleem bij het lezen van het boek: alle namen van steden zijn de Zweedse, voor ons bijna altijd onbekende namen. Dat zou nog overkomelijk zijn, maar ook de namen van de personen worden meestal in het Zweeds gegeven. Echter ook nu en dan in het Fins. Het duurde daarom vrij lang voor ik bij alle namen van alle personen wist, over wie het ging. En er komen nogal wat personen steeds terug in het boek, dat de jaren 1905-1938 beslaat.

Alles aan dit boek is veel. Veel personen, veel details. Van alle aardewerk wordt de naam of het merk gegeven, van iedere tramlijn welke letter die wel had, van iedere krant de hoofdredacteur, zijn woonplaats en politieke kleur. Niet bij te houden allemaal. En alles werd vaak herhaald. Het kostte me moeite om het uit te lezen: op deze manier zijn 572 bladzijden een hele opgave.

Dat moet ook zo geweest zijn voor de correctoren (spellingcontrole op de computer?) van De Geus. Niet eerder ben ik in een van hun boeken zoveel storende fouten tegengekomen. Verkeerd afgebroken woorden, een woord dat niet in de zin paste, spellingfouten. Jammer.

Natuurlijk heb ik veel geleerd over de geschiedenis van Helsinki. Andere dingen, dan de Zweedse gids, die ons rondleidde in de Finse hoofdstad en die toevallig ook uit de Zweedse gemeenschap afkomstig was, ons vertelde. Ieder heeft zo zijn eigen verhalen over de geschiedenis. Duidelijk is nog steeds, dat er veel 'oud zeer' is tussen de Zweedse en Finse gemeenschap. Dat was te merken aan de verhalen van de gids, zowel als aan dit boek.

Het boek vertelt de geschiedenis aan de hand van de levens van een paar jonge inwoners van de stad, uit verschillende (en dan ook wel heel verschillende: arm en rijk waren volledig gescheiden) milieus. Nadruk ligt in het boek op de rijke inwoners: alles was mogelijk: ondanks de drooglegging dronk iedereen (veel), cocaïnegebruik was bijna normaal, vakantiehuizen in Frankrijk ook, over een of meer vakantiehuizen in Finland zelf werd nauwelijks nagedacht: dat hoorde gewoon zo.

Deze groep heeft nauwelijks weet, van wat er om hen heen gebeurt in de armere wijken. Daar moeten de mensen vechten om in leven te blijven. Dat lukt dan ook nog vaak niet: tbc eist zijn tol. Uit dit milieu omhoogkomen lijkt bijna een onmogelijke opgave. Alleen als je heel goed kunt voetballen wil dat soms een beetje lukken. Maar of je daar dan gelukkig van wordt?

In de beschreven periode komen diverse oorlogen en opstanden voor. In 1917 werd Finland een zelfstandige staat en dat ging niet zonder problemen. De eerste wereldoorlog ging niet ongemerkt voorbij en in 1938 was de opkomst van het fascisme en de crisistijd ook in Finland niet zonder gevolgen. Het boek staat vol wreedheden, vooral begaan door de heersende, rijke groepen. Afschuwelijk om te lezen.

En aan het eind van het boek gaan de hoofdpersonen alles nog eens overdenken en wordt alles nog weer een keer herhaald.

Vergeten zal ik het boek niet meteen, maar echt waarderen kon ik het zeker niet.